Çaharkuşe: Harap olmuş kitap kapaklarının dört
köşesine geçirilen meşin eklere verilen ad.
Çaharkuşe cilt: Kenarları yaklaşık birer santim,
eninde deri ile çevrilmiş, ortası ebru, kumaş veya kâğıt kaplı cilt. II.
Beyazıt devrinde ciltlenmiş kitaplar genellikle çeharkuşe kumaş kaplıdır. Bu
kumaşlar çoğu zaman ufak karelidir.
Çakmak mühre: Her iki tarafından tutularak
kullanılan, ağaçtan yapılmış merdane biçimindeki mühre. Ellerin arasında kalan
kısımda ağaç oyulmuş ve içine 4-5 cm eninde, 10-12 cm boyunda, 1-1.5 cm
kalınlığında sert bir taş yerleştirilmiştir. Bu taş Süleymaniye taşı, zebercet
(yeşim) veya akiktir. Ayrıca Bk. Mühre.
Çârdank: Bk. Talik.
Çark-ı felek : Merkezden çevreye genişleyerek açılan
eğrilerin oluşturduğu yuvarlak süsleme motifi.
Çâr-kûşe: Bk. Çaharkuşe.
Çâr-kûşe cilt: Bk. Çaharkuşe cilt.
Çehar-kûşe: Bk. Çaharkuşe.
Çekmek: Âharlanacak kâğıdın, şaplı suyun
içine batırılıp çıkarılma işlemine denir.
Çengâr battal: Eskiden kullanılan büyük boy renkli
kâğıt.
Çerbe: Şeffaf kâğıt, yağlı kâğıt.
Çevre kesmek: înce, düz bir levhanın üstüne
çizilen çizgilerden keserek şekilli parçalar meydana getirmek. İnce kâğıtları
çeşitli şekillerde kesip oyarak elde edilen şekiller başka kâğıda
yapıştırılarak çok güzel süslemeler yapılmıştır. Buna katı’a, sonraları da oyma
denilmiştir.
Çıplak satıh: Tezyinatta, üzerinde süsleme
bulunmayan kısımlara verilen ad.
Çifali: Bk. Tekali
Çift aharlı: Üzerine iki veya daha çok ahar
sürülmüş kâğıda çiftâharlı denir. Buna kısaltılarak Çiftâli de denilmiştir.
Çiftâli: Bk. Çiftâharlı
Çift dikiş: Çift dikişle dikilen ciltli
kitaplara verilen ad.
Çift kuzu: Bk. Kuzulu cetvel.
Çift pervaz: Bk. Pervaz,
Çift yazı: Bk. Aynalı yazı.
Çifte aharlı ebru: Üzerine önce nişasta, sonra yumurta
akıyla ahar sürülmüş ebrulu kâğıtlara denir.
Çifte âharlı kâğıt: İki yüzüne ahar sürülmüş kâğıtlara
verilen ad.
Çifte ali: Alikurna kâğıdının katlanıp kısaltılmış
olanları.
Çifte vav: Eski yazılardaki vav (و) harfinin
aynalı (b. bk.) yazılmasıyla meydana gelen şekil. Bu ve bunun gibi yazılara
hatt-ı müsennâ da denilirdi.
Çiftekuş: Kuş şeklinde filigranlı bir kâğıdın
adı. Venedik'te yapılan bu kâğıtlara Çiftekuşlu Venedik kâğıdı da denirdi.
Çühar-gûşe: Bk. Çaharkuşe.
Çile tahrir: Hattatlar arasında kurdele yerine
kullanılan bir tabir. Tahrir, sayfanın yazı kenarlarını çevirmek üzere dört
tarafına çekilen çizgiye denir.
Çin bulutu: Bk. Bulut
Çin mürekkebi (siyah): Susam yağından elde edilmiş is
karası, jelatin, Borneo kâfuru, misk karıştırılarak yapılan dört köşe çubuk
şeklinde bir çeşit kuru mürekkeptir. Gerektiğinde su ile küçük bir tabakta
ezilerek kullanılır.
Çintamani (Çintemani): Bir süsleme motifi. Taman, Çinli ve
Japonlar da Buda'nın sembolüdür. Biri üstte ikisi altta üç inci tanesi ile
şimşeğe benzeyen iki yatay şekilden ibarettir, inciler, bir noktada birbirine
yaklaşan, iç içe daire motiflerinden oluşurlar ve bazen yalnız olarak süslemede
bulunurlar. Kaplan çizgisi ve beneği veya pars beneği de denilmiştir. Orta
Asya'dan gelen bu motifi Türkler birçok yerde hattâ kumaşlarda kullanım
şiardır.
Çoban: Bk. Ayak.
0 yorum :
Yorum Gönder