Garip: Bk. Ayak.
Geçme: Tezhip de, birbiri içinden geçer
biçimde tertip edilen geometrik çizgilerden ibaret süsleme şekilleri, örgü de
denilir. Kenarsuyu (bordür) ye yalın hâlde olmak üzere iki büyük bölüme
ayrılır.
Geçme Nokta: Tezhip motifi. Birbirinin altından ve
üstünden geçmek üzere çeşitli şekillerde ve düzgün biçimde yapılan nokta.
Mücevher nokta da denir. Surelerde âyet aralarında çok kullanılmıştır.
Gelgit Ebrusu: Bk. Tarama ebru.
Geometrik Motifler: Yalın, geometrik biçimlerden oluşan
süsleme motifleri. Özellikle Anadolu Selçukluları döneminde yaygın olarak
ciltte ve tezhip de kullanılmıştır.
Gersef: Bk. Lika.
Gevaş: Bk. Nakş-ı âbî.
Gezlik: «Eğri kılıcın ağzı». Kalemtıraş
yerine de kullanılırdı. Gez açmağa mahsus küçük kalemtıraş. Ayrıca bk.
Kalemtıraş.
Gıldırgıç: Mücellit terimlerindendir. Kitaplar
ciltlenirken kenarlarını kesmeye yarayan rende biçiminde âletin adıdır.
Girift: Motifleri birbirine girik ve içice
olan süsleme. Kıvrım ve dallar, örgü gibi birbirinin içinden geçmektedir.
Geometrik olanlarına geçme denir. Avrupalılar girifte, İslâm memleketlerinden
geldiği için, yanlış olarak, arabesk demişlerdir.
Girift Yazı: Harfleri birbiriyle içice girmiş
yazı. Bir yazı çeşidi değil yazılma biçimidir. Sanatkârane de olsa okunması güç
olduğundan makbul sayılmamıştır.
Göbek: Hat terimi olarak, Hilye-i şerifin,
Peygamberin vasıflarının yazıldığı yuvarlak kısmına verilen ad. Ayrıca bk.
Hilye.Şemse ciltlerin ortasındaki motife de göbek denir.
Göbek Gülü: Şemselerin ve yıldız biçimindeki
geometrik orta süslemelerin merkezine yapılan küçük ve yuvarlak çiçekler.
Gömme Şemse: Süsleme yapılacak yerlerin mukavva
ile birlikte derileri de kesilmiş ve sonradan, kabartma süsü kavi başka deri
buralara yapıştırılmışsa buna gömme şemse denir. Bu usûlle yapılan şemselerde
motifler sürtünme ile yıpranmaz. Ayrıca Bk. Şemse.
Gubarî: Eski harflerle yazılan, çok ince bir
çeşit yazının adı. Gubar, Arapçada toz demektir. Yazı, toz gibi ince
yazıldığından bu adı almıştır.
Gûni-i Tebrizî: Eskiden kullanılan yazı kâğıtlarından
biri. Lui Tebrizî de denirdi. Bk. Kâğıt.
Gül: Yazma kitapların sayfa kenarlarında
görülen, çevresi tezhiplenmiş, ortası boş, yuvarlak motifler. Ortalarına o
sayfadaki komi yazılırdı. Çok çeşitli süslemeleri yapılmıştır. Daha çok Kur'an'da,
durulacak veya secde edilecek âyetler hizasında görülür. Bunlara vakıf, vakfe,
secde, hizip, sure, cüz gülü gibi (Bunlara Bk.) isimler verilir.
Gül Gonca: Tezhipte, hataîlerin yanına gonca
biçiminde eklenen motifin adıdır.
Gülce: Rozet. Gül şeklinde yuvarlak
motifler. Ciltlerin katlarına madenî kalıplarla basılan yuvarlak süsleme.
Gümüşsüyü: Minyatürlerde akarsular gümüş suyu
ile boyanmıştır. Gümüş, jelatin suyu içinde eritilir, kâğıt üzerine sürülür.
Mührelenince su gibi parlar. Yalnız gümüş, hava oksijeniyle temas edince
oksitlendiğinden zamanla kararır ve kâğıdı yırtar.
0 yorum :
Yorum Gönder